Uterus Rüptürü ve Hemşirelik Bakımı
Uterus rüptürü doğum başlangıcında ve doğum sırasında görülebilir. Tam rüptür ya da kısmi rüptür olmak üzere ikiye ayrılır. Uterus rüptüsü dendiğinde uterus kas tabakalarının tümünün ayrılması kastedilir. Vakaların çoğunda birlikte serozal peritonda rüptüre olur. Önceden uygulanan bir cerrahi girişime ait insizyon yırtıldıysa tam olmayan rüptür denir. Bunlar tam rüptüre dönüşmedikçe belirti vermeyebilirler.
Anne ölümlerinin önemli nedenlerindendir. Uterus rüptürü, kanama, şok, sepsis, DIC, pulmoner emboli, paralitik ileus ve renal yetmezlikle sonuçlanarak hastanın hayatını kaybetmesine neden olabilir. Fetal mortalite yüksektir. Fetal mortalitenin en başlıca nedeni nörolojik hasardır.
Uterus Rüptürü Nedenleri Nelerdir?
- Gebelikten önceki travmalar, kürtajlar, myomektomi, sezeryan, histeretomi vb.
- Gebelik ve doğum eylemine bağlı nedenler; uterusun aşırı uyarılması, forseps uygulaması, hidrosefoli, fundusa basınç uygulanması (kristaller), ablasyo plesenta, çoğul gebelik ve prezentasyon anomalisidir.
- Özellikle günümüzde oksitosin kullanımı çok fazladır. Oksitosin kullanımı hipertonik uterus kontraksiyonları, fetal hasar ve uterus rüptürü ile sonuçlanabilir. Bu nedenle sürekli izlenmelidir. Eğer yeterli kontraksiyonlara rağmen doğum eylemi ilerlemiyorsa sezeryan uygulanabilir. Bazen baş pelvis uygunsuzluğunda oluşan retraksiyon halkası uyarıcı bir bulgudur ve fetüsün yaralanma riski düşünülerek sezeryan uygulanmalıdır.
- Prastoglandin kullanımı ile de rüptür olabilir.
- Diğer nedenler; uterus anomolileri ve travmalardır.
Uterus Rüptürü Belirtileri
Uterus rüptüründe klasik olarak aniden karında hissedilen bıçak saplanır gibi bir ağrıyı takiben kontraksiyonların durması, çocuk kalp seslerinin kaybı, taşikardi, karında hassasiyet ve tüm ağrıların kaybıdır. Nadiren hasta hafif bir ağrı hissedebilir. Anne huzursuzdur. Fetüs kalp sesleri kaybolur. Batın içine olan kanamalar akut batın tablosu gibi belirti verdiği için tanı kolayca konur ancak klasik semptomların olmadığı vakaların tanımak güçtür.
Eski scar alandan rüptür gerçekleştiyse kanama daha az olabilri. Hastada diğer belirtiler gözlenirse rüptür ekarte edilmelidir.
Uterus Rüptürüne Nasıl Tanı Konulur?
Ultrason tanıda çok değerli bir tetkiktir.
Uterus Rüptürünün Tedavisi
Annenin ve bebeğin ölüm riski fazladır. Uterus rüptüründe prognozu iyileştirmek için tanı hemen konmalı ve tedavi acilen yapılmalıdır. Uterus rüptüründen şüphelenildiği an acil ekibi hazırlanmalıdır. (Malzeme + Yeni doğan ekibi)
Tedavide kanamayı durdurmak için hipogastirik arter, overyan arter ve uterin arter ligasyonu yapılabilri.. Bunu yapmak scarın yerini görmek, onarmak için uygundur.
Uterus Rüptürü ve Hemşirelik Bakım Planı
- Geniş bir konülle IV yol açılmalı hekim istemiyle sıvı başlanmalıdır.
- Kan grubu belirlenip kan hazırlanmalı ve cross yapılmalıdır.
- Hemorojik şok yönünden hasta izlenmelidir.
- Aile hasta hakkında bilgilendirilmelidir.
- Rüptür tamir edilebilir ya da histerektomi yapılabilir. Bunu belirlerken kadının çocuk isteyip istememesi çok önemlidir. Durumun acili yeti çok önemlidir.
