İdrar Sondası Takma İşlemi
İdrar sondası, kişinin miksiyon ihtiyacını karşılayamadığı ameliyat ve ameliyat sonrası dönemde, kesin yatak istirahatinde; bilinç düzeyinde bozulmaya bağlı mesane sfinkterinin kontrol edilemediği durumlarda ve birçok durumda kullanılır. İdrar sondası yerleştirmenin bir çok amacı vardır:
- İdrar boşaltımını sağlamak
- Tanı için idrar örneği almak
- Saatlik idrar takibi yapmak
- Ameliyat için mesane hazırlığı yapmak
- Mesane lavajı yada mesaneye ilaç uygulamak
- Üretrada oluşabilecek darlık ve tıkanıklıkları önlemek
İdrar sondası çeşitleri nelerdir ?
Nelaton sonda (tek kullanımlık) : Silikon ya da kauçuktan yapılmıştır. Düz ve tek lümenli bir sondadır ve mesaneyi çabucak boşaltmak için kullanılır.
Foley sonda : Kalıcı kateterizasyon için kullanılır. Silikon, lateks ya da kauçuktan yapılmıştır. İki ve üç lümenli olanları vardır. İki lümenli sondala bir lümen idrara çıkışı için diğeri ise sondanın ucundaki balonu hava ile şişirmek için kullanılır. Eğer üç lümenli ise üçüncü lümen mesaneyi yıkamak için kullanılır.
İdrar sonda seçimi nasıl olmalıdır?
İdrar sondaları Fransız gösterge çizelgesine göre 8-30 Fr no ya kadar numaralandırılır. Numaralar ikişer ikişer artar. Çocuklarda 8-10 Fr ; kadınlarda 14-20 Fr; erkelerde ise 16-22 Fr nolu sondalar kullanılır.
Üriner kateter ( idrar sondası) uygulama
Amaç
Üriner kateterizasyon amaçlarını yerine getirmek için mesaneye aseptik koşullarda kateter uygulamak.
Malzemeler
- Steril kateterizasyon seti ( delikli kompres, kare örtü, tepsi, gazlı bezler, pamuk tamponlar, antiseptik solüsyon için kap, kayganlaştırıcı kabı, pens, penset, böbrek küvet)
- Steril kateter (2 adet)
- Steril eldiven (2 adet)
- 2 adet böbrek küvet
- İdrar torbası
- Antiseptik solüsyon
- Steril kayganlaştırıcı
- 10 cc’lik enjektör
- 10 cc’lik SF ampül
- Koruyucu örtü
- İdrar örneği alınacaksa idrar kabı
İşlem basamakları
- Gerekli malzemeleri hazırla
- Ellerini yıka.
- Hastaya işlemi açıkla.
- Mahremiyeti koru.
- Kadın hastaya dorsal rekümbent, erkek hastaya supine pozisyonu ver.
- Hastanın iç çamaşırını çıkar.
- Işık kaynağını ayarla.
- Sağ elini kullanıyorsan yatağın sol tarafına geç.
- Hastanın bacaklarının arasına kalçalarının altına doğru koruyucu örtüyü ser.
- Genital bölge kirli ise sabun ve su ile temizle.
- Yatak üzerinde ulaşılabilir bir yere kateterizasyon bohçasını yerleştir.
- Genital bölge açıkta kalacak şekilde steril delikli kompresi yerleştir.
- Steril malzemelerin tümünü ambalajından steril tekniğe uygun olarak açarak steril alana bırak.
- Antiseptik solüsyon ve kayganlaştırıcıyı kabına boşalt.
- SF ampülü kır.
- Steril eldiveni giy.
- SF solüsyonu enjektöre çek.
- Kateterin 5-7.5 cmlik ucuna kayganlaştırıcı sür ve steril böbrek küvete bırak.
- Steril spançlarla perine bölgesini yukardan aşağıya doğru temizleyin.
- Kadın hastalarda labia majörleri, erkek hastada glans penisi steril solüsyon emdirilmiş spancı pensle tutarak silin.
Not :Kadınlarda baş ve işaret parmağınızla meatusu görene kadar labiaları ayırın. Erkekte ise sünnet derisini geriye doğru çekin.
Kadınları yukardan aşağıya doğru, erkekte dairesel şekilde temizleyin. Her temizlikten sonra başka spanç kullanın.
- Kateteri kullandığın steril elinle tut ve idrar gelecek ucunu böbrek küvete yerleştir. Kateteri üretral meatustan ilerletin.
Not: Erkekte 17.5-20 cm ; kadında 5-7.5 cm ; çocukta 2.5-3 cm ilerletin.
- İdrar gelmeye başladıysa katateri 2,5 cm daha ilerlet ve pensle kateteri klembe et.
- Kateterin ucuna idrar torbasını tak ve klembi aç.
- SF çekili enjektörün iğnesini çıkar ve sondanın balonunu şişir. (çocuklarda 3-5 ml, yetişkinde 5-10 ml kadar.)
- Katateri ve idrar torbasını uygun bir şekilde sabitle. Torbanın mesane seviyesinden aşağıda olmasına dikkat et.
- Malzemeleri topla ve hastaya uygun pozisyon ver.
- İşlemi ve idrar miktarını, rengini vs. kaydet.