Spondilolistezis ve Hemşirelik Bakımı
Spondilolistezis, omurganın diziliminde farklılığa yol açan bir durumdur. Normal şartlarda omurlar aralarında diskler olacak şekilde üst üste durmaktadır. Diskler omurgayı yer çekimi kuvvetinin zararlarından korumaktadır. Eklemler ve bağlar omurları destekler ve dik durmasını sağlamaktadır. Spondilolistezisde omurların diziliminde farklılıklar olduğu için omurlar dik değil de öne doğru kaymış vaziyettedir. Öne kayan omurlarda sinirlere bası yaptığından doğayı kişi şiddetli bir ağrı hissetmektedir.
Omurganın Oluşumu
Omurgayı oluşturan 24 kemiğe vertebra denilmektedir. Vertabraların üst üste dizilmesiyle omurga oluşmaktadır. Omurga vücudun şeklini alması ve kişinin dik bir postüre sahip olmasını sağlamaktadır. Omurganın bel kısmını oluşturan ve 5 omurdan oluşan bölgeye lomber denilmektedir. Bel vertebraları bel kısmında içeriğe doğru bir eğilim olmasını sağlarlar. Lomberi oluşturan en alttaki 5. Bel vertebrası sakrum ile bağlantı yapar. Vertebraların üst üstte dizilmeleri sonucu oluşturdukları tüpe ise omurga kanalı denilmektedir. Omurga kanalının içinde ise omurilik bulunmaktadır. Omurilik lomber 2 (L2) vertebrasında son bulur ve o bölgede sinir demeti bulunur. Sinir demetinin şekli at kuyruğuna benzediği için “kauda equina” denilmektedir.
Spondilolistezis Nedenleri
- Lomber vertabra kayması
- Jimnastik ve futbol gibi sporlar esnasında ani veya yanlış hareketlerde bulunma
- Kemik halkalarında oluşan kırıklar
- Aşınma
- Yırtılma
- İlerleyen yaş (vertebraların hasarlanmasına neden olur)
Spondilolistezisin Belirtileri
- Bel ağrıları
- Bel kaslarında spazm
- Kalça ağrıları
- Kaslarda gerginlik
- Sinir sıkışması (basıya bağlı)
- Uyuşukluk
- Reflekslerde yavaşlama
- Karıncalanma
- Kaslarda güçsüzlük
Spondilolistezis Tanılama
- Ayrıntılı öykü
- Fizik muayene
- Aktivite esnasında ağrı sorgulaması
- Duruş ve hareket kontrolleri
- Kas gücü muayenesi
- Röntgen
- Bilgisayarlı tomografi
- Manyetik rezonans görüntüleme
Spondilolistezisde Tedavi
- Ağrı için analjezik tedavisi
- Spamzmı engellemek için farmakolojik tedavi
- Aktivite kısıtlama
- Uygun egzersizler
- Bel korsesi kullanma
- Epidural steroid enjeksiyonu
- Enstrümentasyon ile posterior füzyon
- Laminektomi
- Posterior lomber interbody füzyon
- Fizik tedavi ve rehabilitasyon
- Sıcak veya soğuk uygulama
- Elektriksel uyarılar
Spondilolistezisde Hemşirelik Bakım Planı
- Hastalara uygun egzersiz programları planlanır.
- Hastayı zorlayan veya yanlış hareketler kısıtlanır.
- Ani hareketlerden kaçınması istenir.
- Herhangi bir cisim kaldırmak istediğinde uygun pozisyonda kaldırması istenir.
- Ağırlığı sadece bel bölgesine vermemesi istenir.
- 4 ay boyunca bel korsesi kullanması istenir.
- Hastaya kontrollerini aksatmadan devam etmesinin önemi anlatılır.
- Hastaya ve hasta yakınlara durum anlatılır ve aile fertlerinden kişiyi desteklemesi istenir.
- Tedavi sırasında hastanın sabırlı olması gerekir.
- Hastanın anksiyete ve stres durumunu azaltmak için hastanın kendini ve sıkıntılarını ifade etmesine fırsat verilir.
