Serebrovasküler Olay (SVO) Hemşirelik Bakım Planı
Serebrovasküler olay halk dilinde inme veya felç olarak adlandırılan bir olaydır. Serebrovasküler olay beyin damarlarında tıkanıklık sebebi ile veya beyinde gerçekleşen kanama sonucu meydana gelebilmektedir. Ciddi bir hastalık olup mortaliteye sebep olan 3. hastalık olarak sıralanabilmektedir. Genel olarak 60 yaş üstü bireylerde karşımıza çıkmasına rağmen genç hastalarda da görülmektedir.
Serebrovasküler Olayda Risk Faktörleri
- Hipertansiyon
- Kanda pıhtılaşma sorunu
- Ritim bozukluğu
- Kalp hastalıkları
- Kalp kapakçıklarında sorunların var olması
- Obezite
- Diyabetes mellitus (DM)
- Sigara kullanımı
- Yüksek kolesterol
Serebrovasküler Olayda Belirti
Beyin bölgesinde hasar gören alana göre görülen belirtilerde farklılık gözükebilir. Genel olarak görülen belirti ve bulgular aşağıdaki gibi sıralanabilir.
- Kuvvet kaybı
- Ekstremitelerde uyuşma
- Yüz bölgesinde uyuşma
- Peltek konuşma
- Karşıdaki kişinin konuştuğunu anlamama
- Diplopi (çift görme)
- Görmede zayıflık veya görme kaybı
- Denge kurmada zorlanma
- Yutmada zorluk
Serebrovasküler Olaya Yaklaşım
Kişide yukarıdaki sıralanan belirtiler görüldüğünde erken dönem teşhis için hemen hekime başvurulmalıdır. Bazı belirtiler ise kendiliğinden geçebilir. Bu durum geçici iskemi (felç) olarak adlandırılır. Belirtilerin geçmesi kişiyi yanıltmamalıdır ve yine hekime başvurulmalıdır. Çünkü geçici ataklar kalıcı felcin habercisi olabilir.
Serebrovasküler Olayda Tanılama
- EKO
- Beyin tomografisi
- İyi bir hasta öyküsü
- Kan tetkikleri
- EKG
- Anjiografi
Serebrovasküler Olayda Tedavi
- Trombolitik tedavi (damarların tıkanması ile gerçekleşen bir durum ise)
- Fizik tedavi ve rehabilitasyon (tedavi sonrası sekel durumlarında)
- Koruyucu tedavi (diyetin düzenlenmesi, fiziksel aktivitelerin düzenlenmesi, sigaranın bıraktırılması, yüksek tansiyonu önleme gibi)
- Stent takılması (tıkanıklılık durumlarında)
- Kanamanın önlenmesi (hemorojik SVO da)
Serebrovasküler Olayda Hemşirelik Bakımı
- İnme geçiren kişilerde tamamen yatağa bağımlılık durumu olacağı için kişide bası yarası oluşma ihtimalide yüksek olur. Bir hemşire olarak bu durumdaki hastalara sık sık uygun pozisyon verilmeli ve kişi bası yarası oluşumu yönünden takip edilmelidir.
- Kuvvet kaybı gibi durumlarda kişide öz bakımını gerçekleştirememe gibi durumlar gözlemlenebilir. Kişinin öz bakımı bakım veren hemşiresi tarafından gerçekleştirilmelidir.
- Kişinin kuvvet kaybı yaşadığı uzuvlarına kas gücünü korumak adına ve arttırmak adına ROM egzersizleri yaptırılmalıdır.
- Kişinin hemiplejik olan tarafından damar yolu açma gibi işlemler gerçekleştirilmemelidir.
- Kişi yeni bir iskemi yönünden takip edilmelidir.
- Kişinin simetrik olarak hareketleri ve refleksleri her gün kontrol edilmelidir. Özellikle pupil boyutlarının her iki gözde eşit olması (izokori) önemlidir. İki gözde farklı pupil boyutu (anizokori) pupilin dilate olduğu tarafta kanama olduğunun habercisi olabilir. (hemorojik iskemi)
- SVO tanılı hastalarda yutma güçlüğü görülebileceğinden kişiyi beslerken dikkatli olunmalıdır. Besinleri aspire etmemesine dikkat edilmelidir. Hatta beslenmede zorluk yaşadığı gözlemlenir ise hekim istemi ile nazogastrik sonda (NG) ile beslenmeye başlanabilir.
- NG ile beslenen kişilerde kan şekeri takibi yapılmalıdır ve ara ara kişide oral beslenme denenerek oral alımın tamamen kapanması engellenilmelidir.
