Puberte Dönemi (Ergenlik dönemi)

Adölesan dönemi; fiziksel, biyokimyasal, ruhsal ve sosyal yönden hızlı büyüme, gelişme, olgunlaşma süreçleriyle çocukluktan yetişkinliğe geçiş dönemidir. Bu dönemde, özellikle kızlarda vücut biçimi büyük önem taşır. Dış genital organlarda ilk gelişme genellikle memelerde görülür. Bunlardan hemen sonra böbrek üstü bezinden üretilen androjen hormonlarının etkisiyle vulva ve pubik kılları, peşinden de koltuk altı kılları oluşmaya başlar. Bu dönemin en önemli olayı menarj adı verilen ilk menstruasyon kanamasının olmasıdır. Bu dönem büyüme sürecini içerdiğinden enerji veya yeni dokuların yapımı için protein, vitamin ve minerale daha fazla ihtiyaç vardır. Adölesan dönemi hayat boyunca toplam enerji gereksiniminin en fazla olduğu dönemdir ve menstruel siklusun başlaması demir ihtiyacını artırmaktadır.

Püberte döneminde hipotalamus-hipofiz hormonları etkisi ile oluşan değişikler seksüel, bedensel ve psikolojik olmak üzere üç grupta incelenir:

Seksüel Değişiklikler

Skonder seks karakterlerinin görülmesi ve genital organlarda oluşan değişiklerdir. Bu değişiklikler şunlardır:

• Telarş (Telarche): Meme geliş 9-10 yaşlarından itibaren overlerden salgılanan östrojone bağlı önce meme başının bulunduğu renkli, yuvarlak bölge büyür ve meme dokusu gelişmeye başlar. Ovulasyon olduktan sonra salgılana progesteron etkisiyle memeler normal yuvarlak şeklini alır. Meme gelişimi genelde 14 yaşında tamamlanır.
• Pubarş (Pubarche): Pubis kıllanmasıdır. Önceleri renksiz kıllanma görülür. Kıllanmaya derideki pigmantasyon da eşlik
• Adrenarş (adrenarche): Aksiller (koltuk altı) kıllanmasıdır. Pubis kıllarının çıkmasından sonra yaklaşık bir yıl içerisinde ilk menstruasyondan çok kısa bir süre önce görülür. Pubis ve aksiller kıllanma adrenellerden salgılanan androjenin etkisi ile meydana
• MenarĢ (menarche): İlk menstruasyon kanamasıdır. İlk menstruasyon yaşını beslenme, endokrin organlar, hastalıklar, iklim ve genetik faktörler

Menarş kabaca 10-16 yaşlar arasında görülür. Erken menarş uzun süre östrojene maruz kalma ile eşanlamlı olacağından ileri yaşamda endometrial patoloji riski artar. Geç menarş olanlarda ise ovaryan veya santral hormonal bozukluk olma ihtimali yüksektir. Menarşın ilk yıllarında menstruel dengesizlikler görülebilir. Bunun nedeni hipotalamus-hipofiz-over arasındaki dengenin kurulamamasıdır. Bu dengesizliğin bir iki yıl içinde geçmesi gerekir.

Bedensel Değişiklikler

Pübertede vücut yapısında östrojene bağlı önemli değişiklikler görülür. Boyda hızlı uzama, pelviste genişleme ve kalçalarda yağ toplanması görülür. Boy uzamasının maksimum olduğu dönem telarştan iki yıl sonra ve menarştan bir yıl öncesine rastlar.

Psikolojik Değişiklikler

Genç kız püberte döneminde çocukluktan olgunluk dönemine geçmektir. Bu yaşlarda agresif, duyarlı  veya aşırı duygusal olabilir. Çevre ve ailenin ilgi  ve desteği psikolojik belirtilerin azalmasına yardım eder.

Pübertenin 8 yaşından önce ortaya çıkmasına puberte prekoks (erken puberte) adı verilir. Puberte prekoks idiyopatik, serabral, ovarial veya sürrenal kaynaklı olabilir.

16 yaşına kadar sekonder seks karakterleri ve menarşın oluşmamasına püberte tarda (geç püberte) adı verilir. Hipotalamus-hipofiz-over arasındaki ilişkinin bozukluğu, üreme organlarında hipoplazi, metabolizma hastalıkları ve enfeksiyon gibi nedenlere bağlı olabilir.