Otizm Spektrum Bozukluğu ve Hemşirelik Bakımı

Otizm spektrum bozukluğu doğuştan gelen veya 2-3 yaşlarda ortaya çıkan nörogelişimsel bir bozukluktur. Otizmin beynin yapısını ya da fonksiyonlarını etkileyen sinir sistemi sorunlarından kaynaklandığı düşünülmektedir. Otizm spektrum bozukluğu her toplumda, ailede, ırkta görülebilen bir rahatsızlıktır. Çocuğun yetiştirilme tarzıyla ya da ailenin ekonomik durumuyla bir ilişkisi yoktur.

Otizmin Nedenleri Nelerdir?

• Otizmin belli bir nedeni olmamakla beraber genetik geçişli olduğunu destekleyen bulgular vardır.
• Çevresel faktörlerin de otizme sebep olabileceği düşünülmektedir.
• Gebelik döneminde yapılan folikasit takviyesinin eksikliği
• Ebeveynlerin yaşlarının ileri olması
• Annenin gebelik esnasında geçirdiği rahatsızlıklar
• Çocuğun doğum sırasında oksijensiz kalması

Otizm Spektrum Belirtileri Nelerdir?

• Çevreye ilgisizdirler.
• Adına tepki vermezler.
• Aşırı hareketli ya da hareketsiz olabilirler.
• Bazıları fiziksel temasa (öpülme, sarılma vs.) izin vermez ya da hoşlanmazlar.
• Çoğunlukla insanları değil cansız varlıkları tercih ederler.
• Sosyal ve duygusal açıdan kendilerini izole ederler.
• İşaret etmezler, ihtiyaçlarını yetişkinin elini kullanarak ifade ederler.
• Taklit becerisi yoktur ya da sınırlıdır.
• Konuşma birçoğunda gelişmemiştir.
• Konuşma gelişse bile bunu iletişim aracı olarak kullanmazlar.
• Zamirleri ters kullanırlar.
• Uygun olmayan vurgulamalar, kalıp cümlelerle konuşurlar.
• Mekanik ve tek düze ses tonu kullanırlar.
• Düzen takıntıları vardır.
• Nesne takıntıları vardır.
• Objelere gereksiz yere bağlanma durumu söz konusudur. (İp, pet şişe, araba)
• Tekrarlayan davranışları (stereotipiler) vardır. (Nesneleri çevirme, el çırpma, kanat çırpma, zıplama, kendi etrafında dönme, parmak ucunda yürüme)
• Oyuncaklarla gerektiği gibi oynamazlar. (Arabaları dizerler, topu çevirirler)
• Hayali oyun oynamazlar.
• Sürekli aynı oyunları oynamayı tercih ederler.
• Bazıları çok inatçıdır.
• Bazıları ses, acı, koku, ışık ve dokunuşa aşırı hassasiyet gösterebilir.
• Bazıları soğuk, sıcak, acıya duyarsız olabilir.
• Bazıları tehlikeye karşı duyarsız olabilir.
• Yemek yeme bozuklukları vardır.
• Bazıları kendine, çevresindekilere ve eşyalara zarar verebilir.
• Beklemeye ya da isteklerini ertelemeye pek tahammüllü değillerdir.

• Diğer çocuklarla ilişki kurmakta zorluk yaşarlar.
• Her şeyin aynı olmasını isterler, rutin yaşama bağlıdırlar, değişikliklere aşırı tepki verirler.
• Uygunsuz ve sebepsiz gülebilirler veya ağlayabilirler.
• Aşırı hareketlilik ya da aşırı hareketsizlik vardır.
• Tehlikeye karşı duyarsızlık vardır.
• Göz teması kurmaktan kaçınırlar.
• Motor hareket gelişiminde düzensizlik olabilmektedir. (Topa vuramaz ama küpleri üst üste koyabilir.)
• Ekolali (Cevap vermek yerine, kendisine söylenenleri aynen tekrar etmek) görülebilir.
• Yalnız kalmayı tercih ederler.
• İhtiyaçlarını belirtmekte zorlanırlar.
• Konuşma yerine hareketlerle ihtiyaçlarını belirtmeye çalışırlar.
• Objeleri kendi etrafında çevirmekten hoşlanırlar.
• Seslere karşı aşırı duyarlılık ya da aşırı duyarsızlık durumu vardır.
• Normal öğrenme metotlarına karşı duyarsızlardır.
• Bir sebep olmadan strese girebilir, üzüntü duyabilirler.

Otizmin Tedavisi Nasıl Olur?

Otizmde erken teşhis ve tedavi oldukça önemlidir. Tedavinin en önemli hedefi otistik çocuğun becerilerini geliştirmektir.

• Davranış ve iletişimi geliştirmek için destek ve sosyal beceri eğitimleri verilir. Konuşma, uğraş ve fiziksel terapilere katılımı sağlanır.
• Konuşma terapisi otistik çocukların iletişim kurarken yaşadıkları sıkıntıları gidermek için yardımcı olmayı hedefler.
• Fiziksel ve uğraş terapileri ise koordinasyon ve motor becerileri geliştirmeye yöneliktir.
• Otistik çocuklarda agresiflik, depresyon, hiperaktivite gibi bulgulara da rastalanabilmektedir. Bunun için ilaç tedavisi sağlanabilir.
• Tüm bunlara ek olarak otistik çocukların ailelerine yardım ve destek de sağlanmalıdır.

Otizm Spektrum Bozukluğunda Hemşirelik Bakımı

• Otizm bozukluğu olan çocuklar beklemekten hoşlanmazlar. Mümkünse randevuları saatlendirilmelidir ve hastane ortamında çok fazla beklememesi sağlanmalıdır.
• Değişikliklerden hoşlanmadıkları için ev ortamında veya eşya düzeninde çok fazla değişiklik yapılmamalıdır.
• Mümkünse tedavisini aynı sağlık çalışanı yürütmelidir.
• Otizmli çocukla iletişim kurarken karmaşık cümleler kullanmamaya dikkat edilmelidir.
• Cümleler kısa ve net olmalıdır. Aksi takdirde çocukla iletişim kuramayabilir hatta onu sinirlendirebilirsiniz.
• İletişim kurarken göz teması kurmak önemlidir. Çocuk sizinle göz teması kurmak istemeyecektir. Ama göz teması mümkün oldukça sık kurulmalıdır.
• Çocuk iletişim kurmak istemeyecektir. Bu sebeple karşı taraf iletişim kurmaya çalışmalıdır.
• İletişime geçmek için seçilen konular çocuğun ilgisini çekecek tarzda olmalıdır.
• Oyun saatleri düzenlenmelidir. Sık ve kısa olmalıdır.
• Oyuncaklar çocuğun anlayabileceği ve eğlenebileceği tarzda seçilmelidir.
• Otizmli çocukların dikkatleri çok çabuk dağılabileceği için uyaranlar mümkün olduğunca azaltılmalıdır.
• Çocuğun dikkatini mümkün olduğunca üstümüze çekmeliyiz.
• Çocukta ekolali gibi belirtiler görüldüğünde asla kızılmamalı veya cezalandırılmamalıdır.
• Ebeveynlerden mümkün olduğunca sabırlı olması istenmelidir.
• Otizmli çocuklara anlatılmak istenen durum deyimlerle anlatılmaya çalışılmamalıdır. (eteklerin zil çalıyor, karnım zil çalıyor gibi)
• Otizmli çocuklar övülmekten çok hoşlanırlar. En küçük başarılarında bile taktir edilmelidir.
• Otizmli çocuklar dikkatlerini toplayamadıkları için çevreden gelebilecek zararlara karşı kendini koruyamazlar. Bu sebeple karşıdaki kişi onu tehlikelere karşı korumalıdır.