öksürme egzersizleri
Sekresyonların birikme riskinin fazla olduğu hastalar, öksürme egzersizlerine ameliyattan önce başlamalıdır. Ancak kulak veya göz cerrahisi geçirecek ya da hiatus veya büyük karın fıtık tamiri yapılacak hastalarda öksürme egzersizi yaptırılmamalıdır. Ayrıca beyin cerrahisi geçiren hastalar ameliyat sonrası kafa içi basıncı arttırmamak için öksürmemelidir.
Öksürme egzersizi, bronşlarda biriken sekresyonun kolay çıkartılmasına ve öksürüğü kontrol etmeye yardımcı olur. Etkili öksürme, sekresyonun akciğerlerden dışarı atılmasını kolaylaştırır, özellikle bakterilerin çoğalarak pnömoni vb hastalıkları oluşturmasını engeller. Bu nedenle nasıl yapılması gerektiği, hastaya öğretilmelidir.
Hastanın durumu izin veriyorsa yatağının kenarına oturması söylenir. Ayakları yere değmiyorsa bir yükseltici verilir. Bacaklarını kıvırması ve hafifçe öne doğru eğilmesi söylenir.
Eğer hasta göğüs veya karın ameliyatı için hazırlanmışsa ona öksürürken yarasını nasıl destekleyeceği öğretilir.
Hastaya yavaş ve derin soluk alması söylenir. Bunun için burundan soluk almalı ve göğsü tam olarak genişlemeli, daha sonra ağızdan nefes vermeli ve göğüs kafesinin sönerek indiğini hissetmelidir. Sonra aynı işlemi tekrar etmelidir.
Daha sonra 3. kez derin bir nefes alması ve içinde tutması söylenir.
Hasta 2-3 kez art arda öksürtülür (Bir kez yeterli değildir). Daha sonra hastanın 3-5 kez normal nefes alarak yavaşça vermesi ve sakinleşmesi sağlanır.
Ameliyat öncesi hastanın bu egzersizleri en az bir kez yapması sağlanmalıdır.
Ameliyattan sonra akciğerlerdeki sekresyonları temizleyebilmek için en az her iki saatte bir derin nefes alma ile beraber öksürme egzersizi yapılması solunum komplikasyonlarını önleyicidir. Hastanın dikişleri, desteklenerek bu egzersiz yapılmalıdır.
Öksürme sırasında yardımcı solunum kaslarının kullanımı, özellikle torasik ve abdominal insizyonlarda hasta için ağrılı olacağından çekince yaratabilir. Yanı sıra hastanın insizyona zarar vereceği endişesi ile derin soluk alma ve öksürmeyi kısıtladığı gözlenir. Ancak doğru uygulama ile insizyonun zarar görmeyeceği, solunumunu rahatlatacağı açıklanmalıdır.
Ameliyat öncesi eğitim sırasında doğru uygulama hemşire tarafından gösterilmeli ve hastanın doğru uyguladığından emin olunmalıdır.
Cerrahi insizyon yerini koruma/destekleme
Öksürme/ayağa kaldırma sırasında yastık, havlu vb. gereç yerleştirerek insizyon bölgesinin desteklemesi, hastaya öğretilmelidir. İnsizyon yerini iki elini birbirine kenetleyerek hafif baskı yapması gösterilerek anlatılmalıdır. Bu sırada küçük bir yastık ya da benzeri bir yardımcı araç kullanabileceği öğretilmeli uygun teknik gösterilmelidir.
Öksürme egzersizlerinde dikkate alınması gereken hususlar
- Hastaya uygulama hakkında bilgi
- İşlem için hastadan izin alınır.
- Hasta sandalyeye oturtulur ya da yatak içinde dik oturur pozisyon
- Batın ameliyatı geçirmiş ise bir yastık ya da katlanmış havlu insizyon bölgesi üstüne gelecek biçimde yerleştirilir. Öksürme sırasında, bölgenin yastıkla kuvvetlice desteklemesi konusunda hasta uyarılır.
- Hastanın eline kâğıt havlu ya da mendil
- İşlem sonrası hastaya rahat pozisyon
- Malzemeler, ortamdan uzaklaştırılır.
- Yapılan uygulama ve gözlem bulguları kayıt edilir
| Öksürme egzersizi, üç kez; hasta tolere edebiliyorsa beş kez tekrarlanır. Hasta egzersiz sırasında çok yorulmuşsa dinlenmesi için zaman verilmelidir. |
Spirometre/Triflow ile solunum egzersizi
Akciğer ventilasyonunu ve oksijenlenmeyi düzeltmek, solunum sekresyonlarını yumuşatmak ve atelektaziyi önlemek amacıyla yardımcı araçlar kullanılabilir. Triflow, özellikle ameliyatlardan sonra akciğerlerin çabuk toparlanması için nefes egzersizleri yapmaya yarayan, içindeki 3 topu nefes kuvvetiyle kaldırma prensibince kullanılan alettir.
Yatak içi dönme egzersizleri
Hemşire, ameliyat öncesi dönemde hastaya, yatak içinde dönme sırasında, güvenli olarak yatak kenarlıklarının nasıl kullanılacağını göstermeli ve uygulama yaptırmalıdır. Hastanın genel durumuna göre gerekirse hemşire hastanın yatak içinde dönmesine yardımcı olmalıdır.
Dönme venöz dolaşımı geliştirir ve solunum problemlerinin gelişimini önler. Hemşire tarafından ameliyat sonrası en az 2 saatte bir pozisyon değişimi sağlanmalıdır.
Ameliyat sonrası evrede dolaşımı arttırmak için hasta mümkün olduğunca erken ayağa kaldırılmaktadır. Hemşire hastaya ameliyattan sonraki pozisyon değişikliklerinin gerekliliğini açıklar. Hastanın bir taraftan diğer tarafa nasıl döneceğini, ağrıya neden olmadan veya intravenöz damar yollarını, drenleri ve cihazları çıkartmadan nasıl yan yatacağını hastaya gösterir.
BACAK VE AYAK EGZERSİZLERİ İŞLEM BASAMAKLARI
