Lomber Disk Herniasyonu ve Hemşirelik Bakımı
Disk iki omur arasında bulunan elastik bir yapıdır. Omurların birbirlerine sürtünmesini engeller ve hareket etmesini kolaylaştırır. Bu disklerde meydana gelen bozukluklar ve hasarlar sonucu lomber disk hernisi oluşur. Disklerdeki hasra sonucu hasarın olduğu bölgedeki sinirlerde bası oluşur. Bu durum hastada çok şiddetli bir ağrının hissedilmesine neden olur. Ağrı sebebiyle kişinin hareketlerinde kısıtlanma görülebilmektedir. Lomber disk herniasyonu genellikle bel bölgesinde oluşmaktadır. Çünkü bel bölgesinde travma oluşması daha olasıdır. Lomber disk hernileri kişide nüksedebilir ya da kronik bir tablo oluşturabilmektedir.
Lomber Disk Herniasyonu Neden Olan Durumlar
- Düşme
- Ağır kaldırma
- Ani hareketler bulunma
- Yanlış bel hareketleri
- Kayma
- Jimnastik
- Yanlış pozisyonda bir cisim kaldırmak
- Travmalar
- Yaşlanma ile beraber oluşan yapısal bozukluklar
- Obezite
- Kas güçsüzlüğü
Lomber Disk Herniasyonunda Belirti
- Ağrı (öksürme, aksırma gibi durumlarda şiddetlenen)
- Duyu kaybı
- Başparmaklarda uyuşma
- Kalçalarda ağrı
- Ayağın tabana uyguladığı kuvvette kayıp
- Topuk üstünde yürüyememe
- Bel ağrısı
- Diskte kabarıklık
- Ekstremitelerde karıncalanma ve uyuşma
- Hareket kısıtlığı
- Kaslarda spazm
- Kas güçsüzlüğü
- İdrar ve gaita inkontinansı
- Düz bacak kaldırma testinde hissedilen hassasiyet
- Düşük ayak (kişi ayağını ayak bileğinden yukarıya kaldıramamaktadır. Bu sebeple ayağını sürerek yürüme davranışı gözlemlenir)
Lomber Disk Herniasyonu Bölgelere Göre Refleks Kaybı
- L3 / L4 Disklerinde: Patella yani diz refleksi etkilenmektedir.
- L4 / L5 Disklerinde: Refleks kaybı görülmemektedir.
- L5 / S1 Disklerinde: Aşil refleksinde bozulma görülmektedir.
Lomber Disk Hernisinde Tanılama
- Nörolojik muayene
- Manyetik rezonans görüntüleme
- Bilgisayarlı tomografi
- İki yönlü röntgen filmi (bel bölgesinin)
Lomber Disk Herniasyonu Tedavi
- Analjezik tedavisi
- Kas gevşeticiler (ankaiyolitikler)
- Antiinflamatuarlar
- Cerrahi tedavi (perkütan endoskopik disk operasyonu)
- Sert yatak tedavisi
- Fizik tedavi
- Lazer tedavi
- Masaj
- Hidroterapi
Acil Cerrahi Girişimde Bulunulması Gereken Hastalar
- Analjezik tedavisi ile ağrıları dinmeyen kişilerde
- Medikal tedavilere cevapsız kalan kişilerde
- Ekstremitelerdeki uyuşukluğun giderek ilerlediği kişilerde
- Kuvvet kaybının maksimum düzeye ulaştığı kişilerde
- MR sonucu tepsit edilen herninin büyük olması
- Herni oluşumuna neden olan diskin koparak kanal ulaşması
Lomber Disk Herniasyonu Tedavisinde İş Birliği Yapılacak Bölümler
- Nöroşirürji (Beyin Omurilik-Sinir Cerrahisi)
- Anestezi
- Diyetisyen
- Fizik tedavi ve rehabilitasyon uzamanı
- Nöroloji
- Psikolog
- Fizyoterapistler
Lomber Disk Herniasyonlarının Derecelendirilmesi
- Bulging (Bombeleşme)
- Sekestrasyon
- Ekstrüzyon
- Prolapsus (Protrüzyon)
Cauda Sendromu; yapısında bozulma olan disk omurilik kanalı içerisine ulaşır. Böylelikle omurilikten çıkan sinirler üzerinde bası oluşturur. Cauda sendromunda görülen belirtiler:
- Duyu kaybı
- Seksüel kayıplar veya azalmalar
- Bacaklarda paralize
- İdrar inkontinansı
- Bel ağrıları
Kauda Equina Sendromu; Süvari yanma tarzında duyu kaybı, aşil refleks kaybı idrar ve gaita inkontinansı ile karakterize bir durumdur. Acil cerrahi girişimde bulunulmalıdır.
Lomber Disk Herniasyonu Hemşirelik Bakım Planı
- Hastanın ağrıları öncelikle non-farmakolojik yöntemler ile azaltılmaya çalışılır. (dikkati başka yöne çekme, sıcak uygulama, soğuk uygulama, masaj, aktivite kısıtlama gibi)
- Dindirilemeyen ağrılarda hekim istemine göre analjezik uygulaması yapılır.
- Hastaya uygun aktivite programları düzenlenir.
- Hastanın anksiyete durumu azaltılır.
- Hastanın kendisini ifade edilmesine fırsat verilir.
- Hastaya cerrahi bir girişim uygulanırsa, işlem sonrası dinlenmesi için hasta yatağa alınır. (supine pozisyonunda)
- Hastanın yattığı yatağın sert olması hastaya yarar sağlayacaktır. (sert yatak tedavisi)
- Hastanın tolere durumuna göre oral alıma başalanır ve hastaya uygun diyet programları oluşturulur.
- Hastaya ve hasta yakınlarına hastaya uygulanan işlem ve bakımı hakkında eğitim verilir.
- Taburculuk esnasında taburcu eğitimi verilmelidir.
- Hastaya taburculuk eğitiminde kullanması gereken ilaçlar, pansuman günleri ve yapabileceği aktiviteleri anlatılmalıdır.
- Hastanın kontrol günlerini aksatmaması hastadan önemle rica edilir.
