Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Nasıl Yapılır?

2016 yılında ülkemizde yaşanan 15 Temmuz darbe girişimi sonrasında hemşireler için yeni bir dönem başlamış, çıkarılan 676 sayılı KHK ile memur olabilmek için aranacak şartlara “güvenlik soruşturması ve/veya arşiv araştırması yapılmış olma” şartı eklenmişti. Önceleri sadece gizliliğin önemli olduğu birimlerde uygulanırken artık kamuya tüm alımlarda uygulanacağı kanun hükmüyle kabul edilmiş oldu.

Hemşirelik de alışık olmadığımız güvenlik soruşturması 2016/6 ve 2016/7 atamalarıyla yürürlüğe girmiş adaylar uzun bir süre göreve başlatılmamış ya da az bir kısmı göreve başlatılmış, diğer adaylar bekleyiş içerisinde kalmıştır. Yaşanan bu olumsuzluklar önümüzdeki memur alımlarında adayları yine endişeye sokmakta ve güvenlik soruşturmasıyla ilgili akla birçok soru getirmektedir.  İşte akla gelen o sorular:

Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Nasıl Yapılır?

Öncelikle kurumlar çalıştıracakları personeller için merkez teşkilatı Personel Genel Müdürlüğüne, taşra teşkilatı ya da diğer kuruluşlar Personel Şube Müdürlüğüne soruşturma talebinde bulunurlar. Müdürlükler talep eden kuruma bilgisayar üzerinden doldurulacak boş güvenlik soruşturma ve arşiv araştırması formunu gizli bir yazı ile gönderir.

Adayların Personel Bilgi Sistemi (PBS) üzerinden 3 nüsha olarak eksiksiz bilgisayar üzerinden dolduracakları “Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Formunu”  fotoğraf yapıştırıp kendileri imzaladıktan sonra, bulundukları yerdeki il sağlık müdürlüğü veya genel sekreterlik yetkililerine onaylatarak belirtilen adreslere göndermeleri istenir. Daha sonra araştırılacak personelin nüfus kayıt bilgileri ve Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğünden temin edilecek adli sicil kaydıyla birlikte kurum ve kuruluşun bulunduğu yerdeki il valiliğine gönderilir. Bir örneği de kişinin kendi özlük dosyasında saklanır.

Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırmasını Kimler Yapar?

Bakanlıklar, kamu kurum ve kuruluşlarının gizlilik dereceli birimlerinde çalıştırılacak personellerin soruşturmalarını İl Emniyet Genel Müdürlükleri; Türk Silahlı Kuvvetlerinin subay adayları ile belirleyeceği diğer personeller ve bakanlıkların müsteşar, genel müdür, vali, büyükelçi gibi yüksek kadrolarda çalıştırılacak personellerin soruşturmalarını da Milli İstihbarat Teşkilatı yapar.

Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırmasında Nelere Bakılır?

Güvenlik soruşturmasının amacı Devletin güvenliğini, iç ve dış menfaatlerini, ulusal varlığını ve bütünlüğünü tehdit edebilecek bilgi ve belgelerin bulunduğu, gizlilik dereceli birim ve yerleri korumaktır. Bu birimlere yerleştirilecek adaylarda amaç doğrultusunda araştırılacak hususlar şöyle ki;

• Kimlik Kontrolü

Adayın kimlik kayıtlarının doğru olup olmadığı, uyruğunun bağlı olduğu ülke ve güvenilirliği, daha önceden yabancı bir Devletin vatandaşlığına girip girmediği ile ilgili her türlü bilgi araştırılır.

• Kolluk Kuvvetleriyle İlişkisi

Adayların kolluk kuvvetler tarafından aranıp aranmadığı saptanır. Geçmişte ya da şimdi kolluk kuvvetlerinin ve istihbarat merkezlerinin arşivlerinde adaya ait kayıtlara bakılır. Adli sicil kaydı ve hakkında bir sınırlama var ise incelenir, değerlendirilir.

• Yıkıcı Faaliyetlerle İlgisi

Adayın, Devletin ve Milletin bütünlüğünü bozmayı, tehlikeye düşürmeyi, temel hak ve hürriyetleri yok etmeyi hedefleyen faaliyetlerde yer alıp almadığına bakılır. Bununla birlikte 5816 Sayılı Atatürk aleyhine işlenen suçlar hakkında kanuna ve Atatürk İlke ve İnkılaplarına aykırı davranışları olmuşsa soruşturmayla mercek altına alınır.

• Ahlaki Durum

Adayın şerefini ve saygınlığını, görevini olumsuz etkileyecek kumar, uyuşturucu, içki gibi bağımlılıklarının bulunup bulunmadığı soruşturulur. Ayrıca paraya ve aşırı şekilde menfaate düşkünlük gibi ahlaka uygunsuz davranışlar hakkında da bilgi toplanır.

• Sır Saklama

Adayların devleti tehdit edecek bilgi ve belgeleri yabancılarla özellikle düşman olması beklenen devlet temsilcileriyle paylaşıp paylaşmadığı, onlarla ilişkisinin iç yüzü de soruşturulacak maddelerdendir.

Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Ne Kadar Sürer?

Adaylar en çok soruşturmanın ne zaman sonuçlanacağını ve göreve ne zaman başlayacaklarını merak etmektedir.

Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yönetmeliğinin 12. Maddesinde: soruşturma talebinin ilgili kuruma ulaşmasından itibaren arşiv araştırması sonuçları en geç 30 gün, güvenlik soruşturması sonuçları en geç 60 gün içinde cevaplandırılacağı bildirilmiştir. Ne yazık ki pratikte bu süre daha da uzayabilmektedir.