Bilimsel Araştırma (Makale) Kritiği

Araştırma (makale) kritiği ya da makale eleştirisi bir bütün olarak araştırmanın güçlü ve zayıf yönlerini objektif ve eleştirel olarak değerlendirmektir. Hemşireler makale kritiği yaparak analiz, değerlendirme ve eleştirel düşünme becerilerini arttırır.

Niçin makale okunmalıdır ?

• Kanıt temelli hemşirelik uygulaması yapabilmek için
• Yeni yapılacak araştırmalara konu bulmak için
• Araştırma sonuçlarını tartışabilmek için
• Bilimsel bilgi birikimini arttırmak için

Kanıt temelli uygulamaların genişletilmesi hastaya, aileye ve topluma daha etkin, kaliteli ve yeterli bakımın verilmesini sağlar. Hemşirelere kesin bilgi sunarak hem mesleki gelişimde tutarlılığı sağlar hem de yasal yönden, yapılan suçlamalara karşı açık ve objektif bilgi sunar. Bu nedenle doğru ve objektif bilgiye ulaşmanın tek yolu ise iyi bir makale kritiği yapabilmekten geçer.

Bilimsel araştırmalarda kanıt düzeyleri

Düzey Ia : Randomize kontrollü çalışmaların sistematik derlemesi

Düzey Ib : Randomize kontrollü olmayan çalışmaların sistematik derlemesi

Düzey IIa : Bir randomize kontrollü çalışma

Düzey IIb : Bir randomize kontrollü olmayan araştırma

Düzey III: Korelasyonel/ gözlemsel çalışmaların sistematik derlemesi

Düzey IV : Bir korelasyonel/ gözlemsel çalışma

Düzey V : Tanımlayıcı ya da kalitatif çalışmaların sistematik derlemesi

Düzey VI : Bir tanımlayıcı ya da kalitatif çalışma

Düzey  VII : Uzman komite görüşleri

Randomize kontrollü çalışma : RKÇ lar klinik kararı doğrudan etkileyen kanıt değeri yüksek deneysel araştırmalardır. İleriye dönük ( prospektif ) bilgi sağlar. Bu çalışmalarda üç unsura dikkat etmek gerekir:

1. Randomizasyon : Gönüllüler (denekler) taraf tutulmadan seçilmesidir. Farklı randomizasyon çeşitleri vardır.
2. Kontrol grubu : Deney grubunun yanında hiç bir işlem yapılmayan gruptur. Girişimin etkinliğini karşılaştırmak için bilgi sağlar.
3. Girişim ( deney )

Sistemetik derleme : En iyi araştırma kanıtını sağlamak için benzer yöntemlerle yapılmış çok sayıdaki araştırmaların yapılandırılmış ve kapsamlı sentezidir.

Korelasyonel araştırma: İki ya da daha çok değişken arasında değişkenlere müdahale edilmeden yapılan araştırmalardır. Korelasyonda amaç neden sonuç ilişkisi kurmak değil, değişkenler arasında sadece ilişki aramaktır.

Gözlemsel tanımlayıcı araştırma : Sağlık olaylarının görülüş sıklığı ile yer, zaman,kişi vb. özelliklerini ortaya koyan araştırmalardır.

Kalitatif araştırma : Niceliğe değil, niteliğe yönelik yapılan araştırmalardır. Sayısal değer aranmaz, analiz etmeye çalışılınır. Grup tartışmaları, derinlemesine görüşme , ev ziyaretleri gibi teknikleri vardır.

Bilimsel makale nasıl okunmalıdır ?

Makaleyi iyi sentezlemek ve anlamak için üç geçişli makale okuma yöntemi kullanılmaktadır.

1. GEÇİŞ

• 5-10 dk sürer.
• Başlık, özet ve giriş bölümü dikkatlice okunur.
• Ana ve alt başlıklar okunarak diğer her şey göz ardı edilir.
• Sonuç bolümü okunur.
• Kaynakçaya kabaca göz atılır. Daha önce okunanlar akılda tutulur.

2. GEÇİŞ

• Yaklaşık 60 dk sürer.
• Makale büyük bir özenle okunur.
•  Odak noktaların altı çizilir.
• Kenar notları alınır.
• Anlaşılmayanlar yada yazara sorulmak istenenler not edilir.
• Makaledeki şekiller, diyagramlar dikkatlice incelenir.
• Önceden okunmayan kaynaklar daha sonra okunmak üzere işaretlenir.

3. GEÇİŞ

• 1-5 saat arasında değişir.
• Bir makaleyi tüm hatlarıyla anlamak ve kritik etmek için yapılan okumadır.
• Özellikle hakemseniz üçüncü bir geçiş gerekir.
• Makalede olanlarla olması gerekenler belirlenir.
• Makale her yönüyle yeniden kurgulanır.
• Var olan eksikler not edilir.