Amniyotik Sıvı Embolisi ve Hemşirelik Bakımı
Amniyotik sıvı embolisi oldukça nadir görülen, ani ve travmatik başlayan ve sıklıkla ölümle sonuçlanan bir tablodur. Amniyotik sıvı embolisi amniyon sıvısının anne dolaşımına geçmesidir. Görülme sıklığı oldukça azdır.
Amniyotik sıvı embolisinin nedenleri
Kesin olarak bilinen bir nedeni yoktur. Özellikle zor ve sıkıntılı doğumlarda daha sık görülür. Oksitosin kullanımının görülme sıklığını artırdığı düşünülmektedir. Uzun süre oksitosin kullanımı uterus stimulasyonu artırır ve ablasyo plasenta gelişimine neden olabilir. Ablasyo plasenta gelişen hastada amniyotik sıvı embolisi gelişme riski artar. Bunun dışında erken membran rüptürünün bu vakalarda daha sık olduğu tespit edilmiştir. Bunların dışında intrauterin fetal ölüm, operatif doğumlar, hidroamniyoz, plasenta previa bu riski arttırır. Vajinal doğum eylemi sırasında gerçekleştirilen amniyotomi sonrası ilk 3 dakika içinde amniyotik sıvı embolisi gelişen vakalar bildirilmiştir.
Amniyotik sıvı embolisi belirtileri nelerdir?
Amniyotik sıvı embolisi belirtileri doğum sonrası emboli belirtileri şeklinde de görülebilir.
- Akut hipotansiyon ve kardiyak arrest
- Akut hipoksi (pulmoner damarlarda harabiyet sonucu)
- Yaygın damar içi pıhtılaşma (DIC): Doku tromboplastinin dolaşıma girmesi nedeniyle hastaların %12’sinde embolinin ilk bulgusu kanamadır.
- Bu belirtilerin normal vajinal doğum veya sezeryandan sonraki ilk ½ saat ortaya çıkması da tanıda ayırıcıdır.
- Acil vakalar olduğu için tanı koyma ve tedavide gecikilmemelidir.
Amniyotik sıvı embolisi tedavisi
- Kesin tedavisi yoktur. Tedavi semptomlara yöneliktir.
- İzotonik solüsyonlar kan basıncını sürdürmek için verilir.
- Kardiyak arrest varsa CPR gerekir. Oksijenasyon sağlanmalıdır. Entübasyon gerekebilir.
- Hipotansiyon düzeltilir.
- Kanamayı önlemek için kan elementlerinin yerine konması gerekir. (Trombosit, taze donmuş plazma, tam kan yetmezliği düzeltilmesinde gereklidir).
- Kanama sonucu atoni gelişebilir. Bu durumda oksitosin ve IM prostaglandin tedavide kullanılabilir.
- Fetal kalp hızı izlenmelidir. Maternal kollaps sonucu fetal asidoz gelişir, doğum yeni doğanın durumunu düzeltebilir.
- Eğer anne tedaviye cevap vermiyorsa bebek alınmalıdır.
- Eğer anne kaybedilmişse perimortem sezaryen acilen yapılmalıdır.
Amniyotik sıvı embolisi ve hemşirelik bakım planı
Doğumhane, doğum sonu servisleri ve sezaryen servislerinde karşılaşabileceğimiz tabloda hemşirelerin belirtileri erken dönemde fark ederek hekime haber vermesi oldukça hayati bir durumdur. Bu tablonun geliştiği hastalara hızla damar yolu açılarak IV izotonik takılmalı, oksijen desteği verilmeli, eğer bebek henüz doğmadı ise ÇKS sık sık izlenmelidir. Hastanın hayati bulguları monitorize edilmelidir. Hasta ailesi durum hakkında bilgilendirilmeli, hastanın kanama riskine karşı uygun kan grubu hazır bulundurulmalıdır. Yenidoğan yoğun bakım ünitesi ve ameliyathane ile işbirliği yapılarak hasta gerekiyorsa acilen sezaryene alınmalıdır.
